Vào gần cuối tháng 3 âm lịch, khắp cao nguyên đá Hà Giang những chàng trai, gái bản, người già, người trẻ lại mặc trang phục đẹp nhất ríu ran tìm về Khâu Vai để tham gia lễ hội xuân : Chợ tình Khâu Vai. Chợ tình Khâu Vai cũng là dịp để du khách bốn phương về tham dự và tìm hiểu nét đẹp văn hóa của các dân tộc Hà Giang.
Chợ nằm cách thành phố Hà Giang chừng gần 200 km, mỗi năm một lần vào 27/3 âm lịch, mặc những con đường dốc ngoằn nghèo, mặc núi đá tai mèo lởm chởm, ở khắp nơi, họ lại tìm đến chợ, để tìm về một cuộc tình vẫn còn dang dở.
Theo nhiều người dân nơi đây, chợ tình Khâu Vai đã có từ lâu, là đêm chợ truyền thống của người dân tộc Mông, xưa kia còn được gọi là chợ Phong Lưu, cũng có nghĩa là phong tình. Ban đầu những người đến đây đều là những người có tình yêu dang dở, vì lý do nào đấy mà không đến được với nhau. Họ đến, trao nhau những yêu thương sau một đêm, rồi sáng mai khi phiên chợ tan, tình tan, họ lại trở về sống với người chồng, người vợ, mà không có sự hờn ghen hay trách móc…
Thường phiên chợ năm nào cũng đông người, khách du lịch từ khắp nơi đổ về nườm nượp. Đây đó vang lên tiếng khèn réo rắt gọi bạn tình, tiếng hát thiết tha của những cô gái, như gọi mời. Chợ tình chỉ thực sự bắt đầu khi màn đêm buông xuống, những đống lửa lớn được đốt lên, những can rượu ngô thơm nồng rót tràn trên các bát lớn, bát nhỏ, đó là khi giọt rượu đã ấm nồng huyết quản trong đêm tháng 3 giá lạnh, họ lại tìm đến nhau tình tự sau một năm đằng đẵng, đầy nhớ nhung.
Họ dùng tiếng hát, tiếng khèn để thể hiện tình cảm của mình. Để rồi sáng ra, rượu đã hết, chợ đã tan, giờ chia tay đã đến, ven đường, men theo các sườn núi, các vách đá từng đôi tình nhân bịn rịn chia tay nhau. Họ hẹn hò gặp nhau vào phiên chợ tình năm sau. Lúc này, họ lại trở về nhà, làm tròn bổn phận nghĩa vụ của người chồng, người vợ và tiếp tục cuộc sống thường nhật, không ghen tuông, không thù ghét.
Có rất nhiều đôi vợ chồng cùng nhau đến chợ, đến nơi, vợ đi tìm bạn của vợ, chồng đi tìm bạn của chồng, họ tôn trọng nhau, coi đó là phút riêng tư, cuộc sống tinh thần của người bạn đời. Nếu có dịp du lịch Hà Giang và một lần tham dự chợ tình Khâu Vai, du khách sẽ được khám phá nét đẹp văn hóa của dân tộc vùng cao.
