Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn tại huyện Duy Tiên (Hà Nam) là một trong những lễ hội truyền thống đặc sắc và mang đậm ý nghĩa văn hóa nông nghiệp của Việt Nam. Được tổ chức vào mùng 7 tháng Giêng âm lịch hằng năm, lễ hội này tái hiện nghi thức xuống đồng cày ruộng của vua Lê Đại Hành xưa nhằm khuyến khích sản xuất nông nghiệp, cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Đây không chỉ là một nghi lễ mà còn là ngày hội lớn của người dân địa phương.
Nghi Thức Mở Đầu Trang Nghiêm Và Linh Thiêng
Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn bắt đầu bằng hàng loạt các nghi thức trang trọng và linh thiêng:
- Lễ rước chân nhang: Từ đền thờ vua Lê Đại Hành về chùa Đọi.
- Lễ cáo yết: Xin phép Thành hoàng làng để mở cửa đình Đọi Tam.
- Lễ rước nước, lễ tắm tượng, lễ giải hạn cầu an: Các nghi lễ truyền thống được thực hiện trên chùa Đọi, thể hiện lòng thành kính và ước nguyện bình an của người dân.
Hội Thi Trang Trí Trâu Và Nghi Lễ Cày Tịch Điền Đặc Sắc
Một trong những điểm nhấn của lễ hội là hội thi trang trí trâu, nơi những chú trâu khỏe mạnh, được lựa chọn kỹ càng sẽ được trang hoàng lộng lẫy để tham gia nghi thức quan trọng nhất: Lễ cày tịch điền.
Nghi lễ cày tịch điền được tiến hành vô cùng trọng thể với nghi thức cổ truyền nhập thế vua Lê: Một cụ ông đức độ, có thần thái uy nghiêm trong cộng đồng dân cư Đọi Sơn sẽ được lựa chọn để khoác lên mình áo long bào, đeo mặt nạ và hóa thân thành hình tượng vua Lê Đại Hành. “Vị vua” này sẽ tự tay xuống ruộng, mở những sá cày lễ đầu tiên trên thửa ruộng phù sa màu mỡ, tượng trưng cho việc khuyến khích sản xuất nông nghiệp của triều đình và cầu mong khởi đầu thuận lợi cho một vụ mùa mới.
Sau “vua Lê Đại Hành”, các vị lãnh đạo từ các ban, ngành Trung ương, lãnh đạo tỉnh Hà Nam, huyện Duy Tiên và đại diện các tầng lớp nhân dân trong tỉnh sẽ tiếp nối nghi lễ cày tịch điền. Họ lần lượt thực hiện những sá cày theo chức vụ và quan chức (3 sá, 5 sá, 7 sá), sau đó đại diện dân làng sẽ cày 9 sá, thể hiện tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng của toàn dân trong lao động sản xuất.
Đa Dạng Hoạt Động Văn Hóa Nghệ Thuật
Bên cạnh nghi lễ cày ruộng chính, lễ hội Tịch điền Đọi Sơn còn có nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật sôi động và phong phú, đáp ứng nhu cầu của mọi tầng lớp nhân dân và du khách thập phương:
- Đám rước kiệu: Rước kiệu vua, thành hoàng, tổ nghề đầy uy nghiêm và trang trọng.
- Các điệu múa truyền thống: Múa rồng, múa lân mang đến không khí tưng bừng.
- Lễ dâng hương: Thể hiện lòng biết ơn và tưởng nhớ tổ tiên.
- Biểu diễn trống: Tiết mục trống hoành tráng của đội trống nữ thôn Đọi Tam.
- Các hoạt động văn hóa nghệ thuật và dịch vụ khác: Tạo nên một không gian lễ hội đa sắc màu, thu hút du khách tham gia.
Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Lễ Hội
Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn không chỉ là dịp để người dân địa phương và du khách thập phương chiêm ngưỡng một nghi lễ cổ truyền độc đáo. Quan trọng hơn, đây là cơ hội để mọi người cùng nhau tưởng nhớ về cội nguồn, về vị vua anh minh đã khai mở truyền thống khuyến nông.
Lễ hội còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc cho các thế hệ con cháu về truyền thống yêu lao động, sự cần cù, sáng tạo trong sản xuất của ông cha ta. Qua đó, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp và phát triển, đồng thời khẳng định giá trị bền vững của nền văn minh lúa nước Việt Nam.
